ایرانشهر- حسین سپاهی:رئیسی عضو شورای اسلامی شهر جالق و رئیس اسبق میراث فرهنگی سراوان و یکی از فرهنگیان با بیان اینکه اکنون در بازارهای این استان صنایع دستی کم ارزش چینی، پاکستانی و ترکیه‌ای با قیمت پایین عرضه می‌شود، می‌گوید: متأسفانه امروز به دلیل وجود کالاهای به ظاهر لوکس و خارجی، هنرِ دست جایگاهی ندارد و به هنر و هنرمند هم به توجه نمی‌شود.

وی تأکید می‌کند: علت اینکه در بازار صنایع دستی رشته‌های خارجی رواج پیدا کرده این است که ما به صنایع دستی خود اهمیت نمی دهیم و تبلیغات محدود و حمایت‌ها کم است.

وی تصریح می‌کند: کاش با حمایت‌های متولیان فرهنگی و دست اندرکاران این حوزه می‌شد به گذشته و به روزهای اوج هنرهای سنتی و بومی استان بازگشت و تولیدات وارداتی و بی هویت خارجی را از میدان به در کرد.

سمیه ایرندگانی مدیر عامل شرکت تعاونی سوزن دوزی باغ بهار ایرانشهر و یکی از سوزن دوزان بلوچ در گفت‌وگو با خبرنگار ما می‌گوید: این حرفه نسل به نسل به ما منتقل شده است و از کودکی از مادران و مادربزرگ هایمان یاد گرفتیم و بنده ۱۲ سال است که به صورت حرفه‌ای این هنر را دنبال می‌کنم.

وی تأکید می‌کند: صنایع دستی بخصوص سوزن دوزی را می‌توان منبع درآمدزایی خوبی قرار داد به شرط اینکه دولت و متولیان امر، صنعتگران استان را مورد حمایت قرار دهند.

ایرندگانی می‌گوید: قلاب بافی یا در زبان محلی کریشی، حصیربافی، سکه دوزی، سفالگری و... هنرهای ارزشمند دستان زنان بلوچ هستند که منبع درآمد زنان بی‌بضاعت و سرپرست خانوار است.

تنها موزه سفال زنده جهان

یکی از سفالگران روستای کلپورکان سراوان نیز در گفت‌وگو با خبرنگار ما می‌گوید: موزه سفال «کلپورگان سراوان » در سیستان و بلوچستان تنها موزه سفال زنده جهان است که حیات ۷۰۰۰ ساله را تداوم بخشیده و نقوش سفالینه‌هایش هزاران سال بدون تغییر و از نسلی به نسل دیگر منتقل شده است.

وی می‌افزاید: در این دیار همه امور ظریف ساخت سفال توسط زنان انجام می‌گیرد و مردان فقط کارهایی مثل آماده کردن گل و پختن سفال را انجام می‌دهند.

این سفالگر همچنین بیان می‌کند: تنها چیزی که سفال این منطقه را از دیگر نقاط کشور متمایز می‌کند، این است که زنان این دیار برای تهیه سفال از چرخ سفالگری استفاده نمی‌کنند و عجیب است که چگونه ممکن است چنین کار باشکوهی تنها با روش‌های سنتی و بدیع و به کمک دستان زنان روستا انجام شود! در این سفالینه‌ها لعاب به کار نمی‌رود، بلکه برای تزئین و نقاشی از سنگ «تیتوک» استفاده می‌شود. این سنگ در منطقه تپه آچار در کهوران مهرستان یافت می‌شود و رنگ آن معمولاً قهوه‌ای یا سیاه است. این سنگ نوعی سنگ منگنز است و رنگی که از آن به دست می‌آید، قهوه‌ای است.

آموزش ساز و کار ندارد

عبدالحمید خدایاری رئیس میراث فرهنگی ایرانشهر در گفت‌وگو با خبرنگار ما می‌گوید: در دنیای خشن و ماشینی امروز که همه چیز نشانگر چیرگی فناوری بر روح و روان انسان است، توجه به صنایع دستی یعنی دمیدن روح لطیف به این زندگی خشن و ماشینی، که این دغدغه همه جهانیان بوده است.

وی می‌افزاید: یکی از مسائل و مشکلات و کمبودهای صنایع دستی در حوزه‌های گوناگون بحث آموزش است که ساز و کار و برنامه مدونی با چشم‌انداز کوتاه مدت و بلند مدت آن در استان وجود ندارد.

خدایاری می‌گوید: ایرانشهر قطب سوزن دوزی کشور است و دیگر رشته‌های صنایع دستی از جمله حصیربافی، سکه دوزی، زیورآلات تزینی، گلیم بافی، دوخت لباس نیز در این شهرستان تا حدودی رونق دارد. از این رو در نظر داریم، رشته‌های خاصی را که به آن‌ها پرداخته نشده مثل سازهای سنتی، دوخت تلفی، چرم دوزی و رشته‌های دیگر به رشته‌های مراکز حوزه شهرستان اضافه کنیم.

وی با بیان اینکه حصیربافی یکی دیگراز رشته‌های مهم صنایع دستی در منطقه ایرانشهر است، می‌افزاید: با توجه به فراوانی مواد اولیه، این هنر امکان رقابت با تولیدات شمال کشور و حتی اصفهان را دارد.

رئیس میراث فرهنگی و گردشگری ایرانشهر با اشاره به اینکه اغلب استادان صنایع دستی در شهرستان ایرانشهر کم سواد و بی‌سواد هستند، اظهار امیدواری کرد: دربازه زمانی کوتاه مدت به سطحی برسیم که دانش آموختگان دانشگاهی دوره‌های مربیگری را طی کرده و بتوانند به عنوان مربی در مراکز فعالیت کنند.

به گفته خدایاری، همه خانم‌های ایرانشهری سوزن دوزند، اما تاکنون ۱۵۰۰نفر از این افراد برای دریافت کارت مهارت و گواهینامه حرفه‌ای ثبت‌نام شده‌اند و به خانم‌ها برای ادامه کار برای هر کارگاه وام انفرادی تا ۸ میلیون تومان و برای تأمین نیرو و اشتغال‌زایی و برای افراد کارگاهشان به ازای هر نفر ۳ میلیون تومان تا سقف ۵۰ میلیون تومان وام قرض الحسنه با بازپرداخت دراز مدت داده می‌شود.

اعطای وام به هنرمندان

 وی تأکید می‌کند: براساس موافقت امضا شده با صندوق کارآفرینی امید در صورت تأئید طرح تولیدی توسط کارشناسان در تهران تا سقف ۱۰۰ میلیون تومان با درصد کم به صورت قرض الحسنه به هنرمندان وام داده می‌شود و قرار شده همه تولیدات بانوان هنرمند در فروشگاه‌های منتخب سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ایرانشهر در چهار نقطه شامل مشهد مقدس، گیلان ومازندران و تهران به فروش برسد.

رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی وگردشگری ایرانشهر می‌افزاید: همچنین طبق طرح اشتغال‌زایی وبرنامه ریزی استانداری سیستان و بلوچستان در محور اشتغال و تولید، از ۱۲هزار شغل تعهد شده ۶۰۰۰ شغل در صنایع دستی برنامه‌ریزی شده که ۱۵۰۰نفراز این افراد در ایرانشهر، نیکشهر و زابل و زهک باید وارد بازاراشتغال و تولید شوند.

وی ادامه می‌دهد: جامعه هدف در ایرانشهر ۲۰۰۰ نفر از هنرمندان را شامل می‌شود، اما ۱۸۱ نفر از هنرمندان ایرانشهری بیمه تأمین اجتماعی هستند که روز به روز با سخت‌تر شدن شرایط به دنبال حذف این افراد هستند که امیدواریم با راحت‌تر شدن شرایط و قانون جدید، بتوانیم افراد بیشتری را بیمه کنیم.

خطر فراموشی صنایع دستی

فراموشی رشته‌های بومی و محلی صنایع دستی در سیستان و بلوچستان که روزگارانی مهد صنایع دستی بود، خاطر هنرمندان و زحمتکشان این صنایع را رنج می‌دهد.

هنرهای اصیل و بومی که روزگاری نقش هر خانه‌ای بود و چشم‌ها را متحیر می‌کرد، امروز سنت گرایی قلمداد می‌شود و تولیدات وارداتی و بی‌هویت خارجی با ترفند نیاز روز، پیشینه‌مان را از ما گرفته و صنعت آبا و اجدادی مردمان خطه بلوچستان را از صحنه رقابت به پستوی موزه تاریخ رانده است و توجه ویژه‌ای از سوی متولیان فرهنگی و از سوی مردم در این زمینه صورت نمی‌گیرد.